PAPERCLIP
uitvinding: metalen klemmetje om papieren bij elkaar te houden
uitvinder: Samuel Fay (USA)
jaar: 1867

Over de uitvinder van de paperclip zijn de geleerden het al ruim een eeuw niet eens. Zeker is dat de Amerikaan Samuel Fay de eerste was die patent voor een metalen klemmetje aanvroeg en kreeg, maar zijn uitvinding was vooral bedoeld om labels aan kleding vast te maken. In een bijzin op het aanvraagformulier had Fay de mogelijkheid aangegeven dat je zijn klemmetje ook kon gebruiken om een stapel papieren bij elkaar te houden.
De Noren noemen hun landgenoot Johan Vaaler als uitvinder van wat op enig moment paperclip ging heten. Vaaler diende in 1899 een serie tekeningetjes van verschillend gebogen stukjes ijzerdraad in bij het Keizerlijk Patentbureau in Berlijn: een exemplaar met rechte hoeken, één met gebogen hoeken en een klemmetje gevouwen als driehoek. Vaaler kreeg een Duits octrooi en twee jaar later zelfs een Amerikaans octrooi. Daarmee was Vaaler de eerste die patent kreeg op een ‘echte’ paperclip.

Tot op de dag van vandaag zien de Noren Samuel Vaaler als één van hun grote zonen. Op een serie postzegels met beroemde Noorse uitvindingen figureert ook de paperclip. (De serie bestaat overigens uit slechts twee zegels. Behalve met de paperclip denken de Noren de mensheid eveneens te hebben verrijkt met de kaasschaaf.)
Een beetje pijnlijk voor de familie Vaaler en het Noorse volk in het algemeen is dat de paperclip op de zegel geen Vaaler-paperclip is, maar de zogeheten Gem-paperclip die sinds 1892 geproduceerd werd door de New Yorkse firma Cushman & Denison. Tot op de dag van vandaag is het dé paperclip gebleven. (Vreemd genoeg duurde het tot 1927 voor deze Gem-paperclip een octrooi kreeg en wel op naam van ene George F. Griffiths.)

De Vaaler-paperclip (boven) had één buiging minder dan de Gem-paperclip (onder) hetgeen in het gebruik het nadeel had dat één van de uiteinden gemakkelijk in het papier haakte. De extra buiging van de Gem-paperclip zorgde ervoor dat beide uiteinden dezelfde kant op stonden zodat je er gemakkelijk een vel tussenuit kon trekken zonder het papier te beschadigen.
‘Don’t’mutilate your papers’ adverteerde Cushman & Denison reeds tien jaar vóór Vaaler zijn onhandige exemplaar liet patenteren… De Vaaler-paperclip is nooit in productie genomen.

Nergens vind je de geschiedenis van de paperclip zo uitvoerig en rijk gedocumenteerd als op de site Early Office Museum. Onder andere met een overzicht van maar liefst zestig verschillende types paperclips! 

Bekijk meer DAGELIJKSE DINGEN