LESBOS (Griekenland) De meeste mensen die met vakantie naar Lesbos gaan, komen niet in de hoofdstad Mytilíni. Een vieze, drukke stad, vinden ze. Meer dan de helft van de 80 duizend inwoners van het eiland woont in de hoofdstad.
En toch, wie iets van Lesbos wil begrijpen, moet op z’n minst een paar uur door Mytilíni zwerven. In elk geval de kilometers lange Odos Ermou met zijn honderden piepkleine winkeltjes aflopen. En zeker een keer tussen de middag op een van de grote terrassen langs de Zuidhaven gaan zitten om de stad voorbij te zien komen…
Mytilíni is een oeroude stad. Toen Lesbos in 428 v.Chr. in opstand kwam tegen het machtige Athene, besloot de Atheners in hun volksvergadering het eiland te straffen door Mytilíni te verwoesten, de mannen van de stad te doden en de vrouwen en kinderen als slaven te verkopen. Diezelfde avond nog vertrok een schip vanuit Piraeus om het vonnis te voltrekken.
De leerlooier Cleon had de Atheners ervan overtuigd dat de zaak keihard aangepakt moest worden om opstanden elders te voorkomen. Toen de Atheners er een nachtje over geslapen hadden, begonnen de meesten te twijfelen en berouw te voelen… In een nieuwe volksvergadering hield een zekere Diodotus een krachtig pleidooi tegen de onherroepelijkheid van het doodvonnis tegen de Mytileense mannen.
Volgens Thucydides zei Diodotus onder andere:
In Athene is de doodstraf voor vele vergrijpen vastgesteld, toch laten de mensen zich meeslepen door de hoop om het te wagen. Nog nooit heeft iemand zich in het gevaar begeven, menend dat hij het er met zijn aanslag niet goed af zou brengen. De doodstraf weerhoudt de misdaad niet. Armoede leidt door nood tot vermetelheid. Het zien van overvloed leidt door overmoed en eigendunk tot hebzucht. We moeten niet vertrouwen op de doodstraf als waarborg om afvalligen van hun daden af te houden. Ontneem ze niet alle hoop om nog eens van gezindheid te kunnen veranderen.
Diezelfde dag nog vertrok een tweede schip richting Mytilíni in de hoop dat ze de stad niet uitgemoord zouden aantreffen, schreef Thucydides. De roeiers aten onder het roeien. Ze sliepen bij toerbeurt. Toen het schip de haven van Mytilíni binnenvoer, las de kapitein van het eerste schip net het vonnis voor…
Aldus ontsnapte Mytilíni aan het gevaar. De democratie had zich van haar slechtste en haar beste kant laten zien. De meerderheid heeft altijd gelijk.
(oktober 2006)